Category: haberler

Fotoğraflar: Eşkıyaların astığı Adnan Menderes (ortada), Fatin Rüşdü Zorlu(solda) ve Hasan Polatkan (sağda)

Prof. Dr. Mahmut BOZAN

27 Mayıslar sürekli kanayan ve kabuk bağlayamayan bir yaranın ifrazat yıldönümleridir. Millet için öfkenin, nefretin, ihanete başkaldıramama pişmanlığının tekrar tekrar yaşandığı maşeri vicdana saplanan üç paslı çivinin tetanoz nöbetleridir. Darbeciler nazarında ise 27 Mayıs şekaveti, totaliter bir rejimin kendilerine sağladığı ayrıcalıkları korumanın, çok partili hayatı tekrar tek parti diktatörlüğüne çevirmenin adıdır. Bu sebepledir ki 27 Mayıs şekaveti halkın tepesinde ebediyen oturmak isteyen, halktan, halkın oyundan, sandıktan ve demokrasiden nefret eden kesimler tarafından sürekli olarak savunulmuş ve bugün de savunulmaya devam edilmektedir. 27 Mayıs şekavetinin içinde olanlara bakıldığı zaman geniş bir oligarşik yapının bu darbede rol aldığı görülür. Bunlar arasında bugün de bakiyeleri kısmen devam eden bir kısım silahlı bürokratları, kitaplı-kitapsız üst düzey hukukçu ve akademisyenleri, halkın oyuyla ebediyen iktidara gelemeyeceğini bilen siyasetçileri, kamu kaynaklarını yağmalayarak kolay yoldan zengin olan aile şirketlerini ve güce köpeklik yapmaktan zevk alan bir kısım gazeteci takımını görebiliriz. Darbenin dış bağlantılarına bakıldığı zaman ne kadar üstü örtülmeye çalışılsa da ABD’nin doğrudan ve dolaylı etkisi hemen ortaya çıkar. Bu etki iktisadi ambargolar, NATO üzerinden hulul etmeler, muhalefeti cesaretlendirmeler ve bir kısım subayları tahrike kadar değişik araçlarla siyasi iktidarı abluka altına alma gayretleri şeklinde tezahür etmektedir^[1].

Tüm bunlara karşı daha dün jandarma dipçiğiyle sindirilmiş, tahsildar eliyle ekmeğine el konulmuş, Kur’an okuduğu veya okuttuğu için işkence görmüş, hapsedilmiş, Haccı, ezanı yasaklanmış, Müslüman kimliğinden soyutlanarak zorla ecnebi bir kimliğe büründürülmeye çalışılmış bir toplumun tepkisiz, pasifize edilmiş ve yıldırılmış haleti ruhiyesi çok da muaheze edilemez. Bu sebepledir ki darbe döneminde milletin gözyaşı içine akmış, Menderes başta olmak üzere idam edilen rical-i devlet için ağıtlar yakılmış, mersiyeler okunmuş, doğan çocuklara Adnan ismi verilerek bir nevi pasif bir direniş sergilenmiştir. Şakiler, darbeciler lanetlenmiş ve ademe mahkûm edilmiş, idam edilenler ise milletin vefa hissiyle yad ettiği ve yaşattığı kahramanlara dönüşmüştür.

27 Mayıs şekavetinin safahatı bu makalenin hacmine sığmayacağı ve merak edenlerin yakın tarihin sayfalarında detaylı malumat bulacağı için burada darbe ile neyin amaçlandığı ve nasıl sonuçlar alındığı üzerinde durmak daha uygun olacaktır. Bu darbe ile eski diktatörlük dönemine ve totaliter rejime tekrar dönüş amaçlanmıştır^[2]. Halka “haşerat” nazarıyla bakan, halkın inanç, örf, adet, gelenek ve kimlik değerlerinden nefret eden, kendini ülkenin sahibi ve efendisi olarak gören, halkı da kölesi zanneden azınlık bir kesim milli iradeyi ipe çekerek bir nevi intikam almıştır. Darbe oligarşik bir çabanın mahsulüdür. Askeri cenahda ise 37 düşük rütbeli subay ile darbenin başına geçirilen Orgeneral Cemal Gürsel’in oluşturduğu Milli Birlik Komitesi bulunmaktadır^[3].

27 Mayıs 1960 cuntasının en korkunç safahatı Yassıada Mahkemelerinde yaşanmıştır. Hukukun ayaklar altına alındığı Yassıada’da “Yüksek Adalet Divanı” adıyla ihtilalin giyotin sehpası kurulmuş, tuluat tiyatrosu kabilinden yargılamalar ve bebek-köpek davası türünden iddialarla 15 kişi idama mahkûm edilmiştir. Halkın oyu ile iktidara gelen bir hükümetin en önemli üç şahsiyeti Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüşdü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan idam edilmişlerdir^[4]. İçişleri Bakanı Namık Gedik ise tutuklu bulunduğu harp okulunda işkence ile öldürülmüş ve ” bir kedinin bile geçemeyeceği kırık camdan atlayarak intihar ettiği” iddia edilmiştir^[5]. Diğer idam cezaları mahkumiyete çevrilmiş, Cumhurbaşkanı Celal Bayar ise “yaşı sebebiyle” idam edilmemiştir.

1960 şekaveti sonuçları itibariyle Türkiye’nin demokratikleşme sürecinde telafisi son derece zor olan yaralar açmıştır. Öncelikle halka ve milli iradeye korku salınmış, halkın seçtiği hükümetler sürekli darbe ve idam tehdidi altında tutulmuştur. Darbenin hazırlık safhasında baş rolü oynayan İsmet İnönü’nün TBMM kürsüsünden savurduğu tehditler daha sonraki darbelerin de habercisi mahiyetindedir^[6]. 27 Mayıs 1960 darbesi ile demokrasi vesayet altına alınmış ve vesayetin idamesi için 1961 darbe anayasasında vesayet kurumları ihdas edilmiştir. TBMM, milli iradenin temsilinde yegâne organ olmaktan çıkarılmış, “Hâkimiyet kayıtsız şartsız milletindir ve TBMM eliyle kullanılır” ibaresi “yetkili organlar eliyle kullanılır” şeklinde değiştirilerek TBMM’ye irili-ufaklı 15 yeni ortak getirilmiş, milli irade kötürüm edilmiştir. TBMM’nin üstüne bir Senato konularak, içine de şakiler -milletin oyuna muhtaç olmayacak bir statü ile- “temelli senatör” olarak oturtulmuştur.

İktidarı ele geçiren eşkiyalar Milli Birlik Komitesi adıyla ülkeyi yönetmeye başlamış, NATO’ya CENTO’ya bağlılık beyanları ile efendilerine sadakat biatleri yenilenmiş ve onlar rahatlatılmıştır. Efendileri de “yeni hükümet ile çalışmaya hazır olduklarını” beyan ederek darbecileri desteklediklerini ilan etmişler, daha sonra da kredi musluklarını açarak darbecilerin ellerini rahatlatmışlardır. Operasyonlara girişen darbeciler ordudan 235 general ve 3.500 civarında subayı tasfiye ederek askeri yapıyı zaafa uğratmışlardır. Tasfiye hareketinden tüm muhalif unsurlar nasibini almış, 520 savcı ve hâkime görevden el çektirilmiştir. Üniversitelerden de muhalif 147 akademisyen tasfiye edilmiştir.

27 Mayıs 1960 darbesinin milletimiz, devletimiz ve siyasi sistemimiz için çok vahim sonuçları olmuştur. Birinci vahim sonuç, demokratik vesayeti teminat altına alan ve müesseselerini oluşturan 1961 darbe anayasasıdır. Bu sert ve değiştirilmesi zor olan anayasa 1971 muhtırası sonrası yine darbe müteşebbislerince değiştirilmiş, 1980 darbecileri tarafından da -yerine yeni bir darbe anayasası konulacağı için- lağvedilmiştir. İkincisi, TBMM’yi etkisizleştirmek için kurulan Cumhuriyet Senatosudur. Bunun mütemmimi olarak da seçim sistemi değiştirilmiş, koalisyonlara kapı aralayan nisbi temsil sistemi getirilerek çoğunluk sistemi ortadan kaldırılmıştır. Vesayetin “yılmaz bekçileri” tarafından Meclisi kontrol altında tutmak üzere Anayasa Mahkemesi, yürütmenin kontrolü için de Milli Güvenlik Kurulu ihdas edilmiştir. Bu arada Mlli Savunma Bakanına bağlı olan genelkurmay başkanı da muğlak bir düzenleme ile iğreti olarak Başbakana karşı sorumlu konuma getirilmiş, Başabakanlığa bile bağlanmamıştır. Hatta suç işlemesi durumunda onu yargılayacak bir merci bile yoktur. Askerleri devlet içinde devlet haline getirmek için Askeri Yargıtay kurulmuş, böylece Milli Güvenlik Hükümetinin yargı ayağı da teşkil edilmiştir. Daha sonra buna Devlet Güvenlik Mahkemeleri de eklenecek, Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK) ile ticarete el atan subayların Sayıştay’ın mali denetiminden çıkması da sağlanacaktır. OYAK’a üyelik mecburi hale getirilecek, subay ve astsubay maaşlarından %10, yedek subay (asteğmen) maaşlarından %5 oranında her ay bu fona para kesilecek, askerlik mükellefiyetini tamamlayan yedek subaylara da kesilen paraları iade edilmeyecek, muafiyet ve istisnalarla kamu kaynaklarından beslenen OYAK Türkiye’nin en büyük şirketlerinden biri haline gelecektir. Tüm darbecilerin yaptığı gibi bu şakiler “darbeyi eleştirmenin suç olduğunu” kanuna bağlayacaklardır (1962/38 Sayılı Kanun). Şakilerin diğer önemli icraatı ise cumhurbaşkanlığına aday olan Prof. Dr. Ali Fuat Başgil’i ölümle tehdit ederek adaylığının engellenmesi ve 26 Ekim 1961’de yapılan seçime tek aday olarak giren Cemal Gürsel’in cumhurbaşkanı yapılmasıdır. Bu hareket daha sonra askeri terfide genelkurmay başkanlığından sonra cumhurbaşkanı olma hevesini doğuracak ve Türkiye’de asker cumhurbaşkanları dönemini başlatacaktır. 27 Mayıs darbesinin “Hürriyet ve Anayasa Bayramı” olarak ilanı ve bir sonraki darbeye kadar resmî tatil olarak kutlamalara zorla konu edilmesi de tüm darbe günahlarına tüy diken bir küstahlık, alçaklık ve edepsizlik olmuştur.

Sonuç, 27 Mayıs 1960 darbesi millete ve devlete yapılan bir eşkıya tasallutudur. Millete musallat olan bu habis ruh bugün umutsuz ve çaresiz de olsa belirli çevrelerde yaşamaya devam etmektedir. Ancak zaafiyeti sebebiyle kendisini millet ve demokrasi düşmanı olarak değil, demokrat, çağdaş, modern, laik, cumhuriyetçi ve Kemalist gibi bazı isimler altında saklamaya çalışmaktadır.

---

^[1] 27 Mayıs 1960 darbesinde ABD’nin oynadığı rol ile ilgili bkz. Armaoğlu, Fahir (1996). Amerikan Belgelerinde 27 Mayıs Olayı. Belleten, 60, s. 203-226. https://belleten.gov.tr/tam-metin/2377/tur

^[2] Bu hususta Süleyman Demirel’in şunları söylediği nakledilir. “1950 seçimleri diktatörlerin yönettiği devlete karşı halkın kazandığı bir zaferdi. Diktatörlerin elinden devleti alma hareketiydi. 1960 darbesi ise, halkın elinden devleti alma hareketidir.”

^[3] 3. Ordu komutanı Orgeneral Ragıp Gümüşpala, Milli Birlik Komitesi’ne 27 Mayıs 1960 darbesinin liderinin kim olduğunu sorar ve eğer liderleri kendisinden daha kıdemli bir orgeneral değilse emrindeki 3. Ordu ile Ankara’ya yürüyüp isyana son vereceğini bildirir. Bunun üzerine emeklilik öncesi izne çıkan Cemal Gürsel darbenin başı olarak ilan edilir. Darbe sonrasında Orgeneral Ragıp Gümüşpala emekliye sevk edilecek, o da Adalet Partisi’nin kuruluş çalışmalarına katılarak 1961 yılında da genel başkanı olacaktır.

^[4] İdamdan 9 gün sonra Menderes’in evine gidilerek evin kapısına idam hükmünün bir suretinin asıldığı ve idam edilirken kullanılan ip, idam gömleği, cellat, imam ve son gün yiyip içtiklerinin parasının eşi Berrin Menderes’ten alındığı daha sonra yazılan eser ve hatıratlarda zikredilmektedir.

^[5] Namık Gedik’in ölümü ile ilgili bkz. http://www.yeniaktuel.com.tr/tur106,158@2100.html.

^[6] TBMM konuşmasında “Bu yolda devam ederseniz, ben de sizi kurtaramam” diyerek iktidarı tehdit eden İsmet İnönü, “Şartlar tamam olduğunda milletler için ihtilal, meşru bir haktır” demiştir. Bkz. İsmet İnönü’nün TBMM’deki konuşmaları, Cilt 2, TBMM Basımevi, Ankara, 1993, s. 300. Nitekim darbe sonrasında TSK İç Hizmet Kanunu 35. Maddesi ile TSK’ya Anayasa’yı koruma kollama görevi verilecek, daha sonra yapılan darbelere de bir nevi hukuki zemin hazırlanacaktır (R.G. Tarih: 9/1/1961, Sayı: 10702).

Not: Bu metin, “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Müfredat Çalışması” hakkında MEB’e gönderilen Derneğimiz görüşüdür.

Prof. Dr. Mahmut Bozan

Millî Eğitim Bakanlığının “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli” başlıklı müfredat çalışmasını takdirle karşılıyor, tüm emeği geçenleri tebrik ediyor ve Talim ve Terbiye Kurulunun değerli üyelerine çalışmalarında başarılar diliyorum.

Öncelikle ifade etmek gerekir ki öğretim programlarının bir felsefesi, bir amacı ve bir de bu amaca ulaşmak için takip etmesi gereken programı yani müfredatı vardır. Kamuoyunun incelemesine açılan ve görüş ve öneri alınan 27 ders için elbette alan uzmanları fikirlerini beyan ediyorlar. Ben Aydın Ortaklar Öğretmen Okulu 1975 mezunu ve 2007 yılına dek öğretmenlikten taşra, merkez ve yurtdışı teşkilatlarında yöneticiliğe kadar MEB’in tüm kademelerinde çalışmış ve halen akademik bir STK’nın (BAKAD) başkanı ve temsilcisi olarak öğretim programlarının amacı ve felsefesi üzerine birkaç öneride bulunacağım.

Evvela, Türk eğitim sistemi öğrencilerin kabiliyet ve yeteneklerini keşfedip onları geliştirmeyi birinci amacı olarak belirlemesi gerekirken ideolojik temelli bir tercihte bulunmaktadır. Bunu Milli Eğitim Temel Kanunu’nun 2. ve 10. Maddelerinde açıkça görmek mümkündür. Aynı anlayış uluslararası öğrenci potansiyelini ülkemize çekme gayretine rağmen 3797 Sayılı Kanunu’nun 4. ve 5. Maddelerinde de devam etmektedir. Yükseköğretimin buraya dâhil edilme sebebi eğitim sisteminin bütüncül bir yapıya sahip olması zaruretinden kaynaklanmaktadır. Bu konuyla ilgili daha geniş bilgiye şu makaleden ulaşılabilir (Bozan, Mahmut (2019). Eğitime Biçilen Rol: Yetenek Geliştirme Mi? Kimlik Dönüştürme Mi? Bartın University Journal of Faculty of Education, 8(2), 549-561. https://doi.org/10.14686/buefad.426770).

İkinci olarak, öğrencilerin kendi kimlik değerleri temelinde bir eğitim almaları (elbette bu durum bir ideoloji kapsamı içinde değerlendirilemez) için de onlara dini inançları, örf ve an’aneleri, gelenek ve görenekleri, tarihleri, hâkim oldukları coğrafyalarda diğer milletlerin temel hak ve hürriyetlerine olan saygı ve birlikte yaşama anlayışları ile uluslararası ilişkilerde uyguladıkları kurallar gibi medeniyet değerlerinin verilmesi de amaçlara dâhil edilmelidir. Batılı ülkelerden başlayıp ülkemiz eğitim sisteminde de yer bulan “değerler eğitimi” kavramının geçen yüzyılın materyalist ve rasyonalist eğitim sisteminin Batı toplumlarında yaptığı tahrip, bozulma ve savrulma sonrasında hayata geçirilmesinin elbette bir mânası olacaktır. Hitler Almanya’sında Nazi toplama kamplarının şahidi olmuş bir okul müdürünün öğretmenler için yayınladığı mesajdaki şu ifadeler, ahlâki olarak içi doldurulmamış bir eğitimin tehlikelerine dikkat çekmektedir; “Bir toplama kampından sağ kurtulanlardan biriyim. Gözlerim hiçbir insanın görmemesi gereken şeyleri gördü. İyi eğitilmiş mühendislerin inşa ettiği gaz odaları, iyi yetiştirilmiş doktorların zehirlediği çocuklar, işini iyi bilen hemşirelerin vurduğu iğnelerle ölen bebekler, lise ve üniversite mezunlarının vurup yaktığı insanlar… Çabalarınız bilgili canavarlar ve becerikli psikopatlar üretmesin.” Bu hususla ilgili detaylara şu makaleden ulaşılabilir. “Bozan, Mahmut (2014). Değerler Eğitimi İçin Bir Önşart Demokratik Eğitim, Uluslararası İnsani Değerlerin Yeniden İnşası Sempozyumu,19-21.06.2014, Erzurum.” (https://acikerisim.bartin.edu.tr/handle/11772/6549).

Bu iki maddede belirtilen hususlara itiraz edenler de, karşı fikir ileri sürenler de olacaktır. Bu da onların hakkıdır. Şu kadar var ki çoğunluğun talepleri “çoğulculuk veya evrensel değerler” şeklinde parlatılan bir kısım azınlık görüşlerine ve bir kısmı kendi değerlerimizle ters düşen anlayışlara kurban edilemez.

Üçüncü olarak, eğitimin kültürel değerlerden öte gerçekten de “evrensel” bir boyutu vardır. Fikirlerin birbirine eklenmesi yani telahuk-u efkâr ile ile ortaya çıkan ve tüm milletlerin katkı sağladığı medeniyetin teknik kısmı ise fizik, kimya, biyoloji, matematik, tıp, mühendislik, jeoloji, astronomi, çevre ilh. gibi yaşadığımız dünya ve güneş sistemini laboratuvar olarak kullanan bilim dallarının basitten karmaşığa, bilinenden bilinmeyene doğru hazmedilebilir, kavranabilir, önceliği ve sonralığı iyi belirlenmiş, temel bilgileri beceri ile tamamlayan müfredatın uygulanmasıyla inşa edilecektir. İşte Talim ve Terbiye Kurulu’nun üzerinde çalıştığı “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli” de bu amacı gerçekleştirmeye matuftur. Mevcut müfredatın sadeleştirilmesini, bilgi yükleme ve ezberletmeyi önceleyen bu programın, uygulama temelli ve öğrencileri okuldan soğutmayacak şekilde yeniden düzenlenmesini hayırlı bir teşebbüs olarak karşılamak gerekir. Dış çevrenin hızla değiştiği bir zamanda ona uyum sağlamak, açılan fırsatları değerlendirmek ve risklerden korunmak için tedbirler almak yerine statükoyu koruma gayretlerine girmek anlaşılabilir bir tutum değildir.

Son olarak Milli Eğitim mimarisinin mesleki eğitim ağırlıklı olarak yeniden yapılandırılmasının ve genel lise yerine, öğrencilerin beceri kazanacağı, yüksek öğretimle de entegre olacağı %60’lık bir mesleki eğitim tabanına oturtulmasının âciliyet kesbettiğini, iş dünyasının taleplerinin de bu yönde olduğunu ifade etmek isteriz.

Associated Press: New York Columbia Üniversitesi öğrencileri Filistin’e destek için kampüs işgali başlattı.

“Muini zalimin dünyada erbâb-ı denâettir,

Köpektir zevk alan sayyâdı bi-insafa hizmetten.

Felek her türlü esbâb-ı cefasın toplasın gelsin,

Dönersem kahbeyim millet yolunda bir azimetten.

Ne mümkün zulm ile bidâd ile imhâ-yı hürriyet

Çalış idrâki kaldır muktedirsen âdemiyetten.

Kilâb-ı zulme kaldı gezdiğin nâzende sahrâlar,

Uyan ey yâreli şîr-i jeyân bu hâb-ı gafletten.”

Namık Kemal (Hürriyet Kasidesi)

Prof. Dr. Mahmut BOZAN

Namık Kemal ne güzel söylemiş. “Zalimin yardımcısı bu dünyada ancak aşağılık erbabıdır. İnsafsız bir avcıya hizmetten de ancak köpekler zevk alırlar.” Filistin’deki İsrail zulmü ve vahşeti bana hep Namık Kemal’in Hürriyet Kasidesinde taşan öfkesini hatırlatır. Kasidenin son beytinde şairimiz “gaflet uykusundan uyan ey kükreyen yaralı aslan, bak gezdiğin güzel sahralarda şimdi zulmün köpekleri dolaşmakta” diyerek sanki Filistin’deki durumu resmediyor. Dün denecek kadar yakın bir zamanda Filistin’de adaletin bayrağı tüm Müslim ve gayr-ı Müslimler üzerinde dalgalanırken bugün o bayrağın sahibi ancak “Filistin’e en fazla yardım gönderen ülke” olmaktan öte geçemiyor.

Ne yazık ki zulmün köpekleri yaralı aslandan daha güçlü bir vaziyette bulunuyor. ABD’nin uçak gemileri, İngilizlerin kraliyet donanmaları İsrail vahşetine kol-kanat geriyor, muhafızlığını yapıyor, silah ve bomba veriyor, uluslararası teşkilatlarda hâmiliğini yapıyor, İsrail aleyhine alınan kararlara engel oluyor, hâsılı zulmüne şerik oluyor, soykırımına ortak oluyor. Fakat maşeri vicdanı unutuyor. Maşeri vicdan ise zorba ve zalimler için değil, masum ve mazlumlar için atıyor. İşte son günlerde iyice görünür olmaya başlayan, çığ gibi büyüyen ve dalga dalga yayılan üniversite talebelerinin protestoları devletlerin yapamadığı müdahaleyi yapacak gibi görünüyor.

Evet, maşerî vicdan Siyonist İsrail Devletinin Filistin halkına yaptığı zulmü kırıyor. ABD ve İngiltere bekçiliğinde yürütülen İsrail zulmüne karşı belki Arap devletleri başta olmak üzere İslâm İşbirliği Teşkilatına üye 56 ülke “şiddetle kınama” ve “tel’in etmeden” öte bir şey yapamadı ama beşeriyetin ölmeyen vicdanını temsil eden sağduyu harekete geçti. Maşeri vicdan veya beşeriyetin vicdanını en güzel şekilde temsil edenler ise üniversite gençliği oldu. Sadece Türkiye’de değil, sadece İslâm ülkelerinde değil, İsrail zulmünün bekçiliğini yapan İngiltere’den ABD’ye kadar dünyanın pek çok yerinde üniversite öğrencileri bu gaddarlığı reddetti. Okudukları üniversitelerin kampüslerini işgal ederek ülkelerinin İsrail zulmüne arka çıkmalarını ve destek sağlamalarını protesto etmeye başladı. Önceleri öğrencilerin üzerine polis göndererek, tutuklamalar yaparak gösterileri bastırabileceklerini sanan ABD ve diğer Batılı devletler bunun o kadar da kolay olmadığını öğrendiler. Galiba daha da öğrenecekler. Zira yapılan her baskı protestoya katılan üniversite sayısını arttırmakta, her tutuklama öğrenci hareketinde daha güçlü dalgalanmalara sebebiyet vermektedir. Öğrencilerin bu vicdani “yumuşak gücü” despot devletlerin polis ve asker gücünü kıracak, vicdansız yöneticilerin değil, maşeri vicdanı temsil eden gençlerin dediği olacaktır.

Bu tablo bir taraftan dini ve milliyeti ne olursa olsun insani hassasiyetin varlığını ortaya koyarken diğer taraftan da dünyaya “insan hakları karnesi dağıtan, temel hak ve hürriyetlerin hamisi ve savunucusu kesilen, fikir, ifade ve gösteri hürriyetini dilinden düşürmeyen, medenilikten dem vuran” Batılı siyasetçilerin maskelerinin düşmesine ve vahşi yüzlerinin ortaya çıkmasına vesile oldu. O kadar ki kendi idareleri altındaki insanlar da bu vahşete kayıtsız kalamadı, özellikle gençler ve her şeyin farkında olan üniversite öğrencileri akademisyenlerle birlikte bu ikiyüzlülüğe karşı isyan ettiler. Toplumun her kesiminden insanlar artık Filistinlilerin kendi devletlerine sahip olması gerektiği, İsrail işgalinin ve soykırımının da engellenmesinin derhal sağlanması gerektiği hususunda birleştiler. Hatta Nazi soykırımından kurtulan yaşlı iki Yahudi de televizyonlara çıkıp, İsrail’in bugün Filistin halkına yaptığı zulmün aynısını vaktiyle Hitler Almanya’sında kendilerine yapıldığını ilan ettiler.

Şu ana kadar 35. 000 masum halkın katliama uğradığı ve şehit edildiği Filistin’de ABD Başkanının “insani yardımlar için Gazze’ye liman yapılması yönünde orduya talimatı verdiği” haberi, ister istemez “damar yolu açmanın serum vermek için mi, yoksa kan çekmek için mi?” sorusunu akla getirmektedir. Ancak sülük ve kenelerin damar yolu açmayı “kan emmek” için yaptığı bilinir. Zira bu işe İngilizlerin de dahil olmak istediğini açıklaması “Gazze damar yolu üzerinden” bölgeye yönelik ne gibi stratejiler geliştirmek istedikleri hususunda bir araştırma yapılması için kifayet derecesinde malzeme sunmaktadır.

Filistin halkının kanı, Siyonist İsrail’in bombalarına galebe edecek, er veya geç Filistin devleti kurulacaktır. İsrail halkı da aklı varsa bu soykırımcı Netenyahu hükümetini devirecek, kendi varlığının devamı için sulha yönelecek ve işgalden geriye çekilecektir. Aksi halde “kılıçla gelen, kılıçla gidecek” küfür devam etse de zulüm devam etmeyecek, bugün kendini yukarıda görenler yarın aşağılanmış olarak aşağıya inmeye mecbur kalacaklardır. Beşeriyetin hafızası olan tarih böyle söylüyor.

Kaynak: TRT Haber/AA

Prof. Dr. Mahmut BOZAN

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 22 Nisan 2024 tarihinde Irak’a yaptığı resmi ziyaret bölgedeki hasar ve yıkımı tamir için atılmış önemli bir adım olarak değerlendirilirken bazılarının da keyfini kaçırmışa benziyor. Kimlerin keyfinin kaçtığına gelmeden önce Irak’ın yakın geçmişine kısaca bir göz atalım.

Devlet-i Âliye-i Osmaniye’den kopartılan Irak önce İngiltere’nin sömürgesi oldu. Daha sonra da nöbeti devralan ABD’nin tasallutuna maruz kaldı. Sahip olduğu petrol sebebiyle dünyanın en müreffeh ülkelerinden birisi olması gerekirken, fukaralığın ve kargaşanın gayya kuyusu haline getirilen Irak’ın bütünlüğü zorla parçalanarak ırk ve mezhep üzerinden federal bir yapıya dönüştürüldü. Bu da yetmiyormuş gibi yıllarca savaştırıldığı İran’ın arka bahçesi haline getirildi. ABD liderliğindeki Batı bununla da iktifa etmedi, Sovyetlerin dağılmasından sonra dünya siyaset sahnesine çıkmasından endişelendiği İslâm ülkeleri için önce Büyük Ortadoğu Projesi (BOP) adıyla Kuzey Afrika’dan İran’a kadar, daha sonra da Genişletilmiş Büyük Ortadoğu Projesi adıyla Fas’tan Endonezya’ya kadar tüm İslâm ülkelerini içine alan bir istila siyasetini uygulamaya koyuldu. Batı bu siyaseti uygularken komünizmden sonra onun yerine hedef tahtasına koyduğu İslam’ın adını anarak açığa düşmekten ise BOP gibi, terör gibi kılıfları kullanmayı tercih etti. Bu siyasetin nihai hedeflerinden birisi de Türkiye’nin İslâm birliği açısından muhtemel liderlik pozisyonunu sekteye uğratmaktı. İcat edilen IŞID ile hem İran palazlandırılacak hem de PKK’ya bölgede İsrailvâri bir devlet kurdurularak Türkiye parçalanacaktı. Türkiye’nin son 20 yılda izlediği siyaset ve ulaştığı askeri kapasite bu oyunu bozdu.

Ancak ABD liderliğindeki Batı bu siyasetinden hiç vaz geçmedi¹. Binaen aleyh ABD’nin bölgemizdeki siyasetini anlamak hiç de zor olmamaktadır. Özetle söylemek gerekirse İsrail, İran ve PKK eliyle bölge istikrarsızlaştırılmak istenilmektedir. Bunun panzehri ise Türkiye’nin Arap ülkeleri ile dayanışma halinde siyasi istikrarı sağlayacak adımlar atması, özellikle dünya enerji kaynaklarının üçte ikisine sahip olan bu bölgenin sömürülmesine engel olacak politikalar takip etmesi, İran-Arap ihtilafı ve münfereti üzerine bina edilen ve İsrail üzerinden de sürekli alevlendirilen Batı siyasetinin engellenmesidir.

Öyle ise Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan’ın Irak ziyaretinin kimleri endişelendirdiğini, kimlerin endişe ile Irak’ı gözetlediğini tahmin edebiliriz. Evet, ABD ve akıl dânesi İngiltere ile kendisine abartılı roller biçen Fransa bu ziyaretten hiç de memnun olmamıştır. Maalesef ki İran’da bu ziyaretten mutlu değildir. Batı ile dolaylı bir al-ver ilişkisi içine giren İran’ın söylemlerindeki gürültü eylemlerine yansımamakta, hatta Batı’nın şerrini kendinden uzakta tutma pahasına İsrail üzerinden Filistin’i ateşe atmakta beis görmeyen İran’a, İslam Dünyasının muhtemel birliğini bozmada oynayabileceği rol dikkate alınarak Irak’tan Yemen’e kadar alan açılmaktadır.

Pakistan’dan kendisine bir saldırı olmadığı halde Beluç ayrılıkçılarının varlığını bahane ederek Pakistan’a ölümlü füze saldırısında bulunan İran’ın, Suriye’deki büyükelçiliğine yapılan ve üst rütbeli kumandanlarının öldürüldüğü saldırıya mukabil İsrail’e ciddi bir misillemede bile bulunamamış olması, Kasım Süleymani’yi öldüren ABD’ye karşı –önceden haber vererek- muvazaalı bir mukabeleden öteye geçememesi ama Zengezur Koridoru mevzu bahs olunca Azerbaycan’a karşı üst perdeden tehditler savurması, “boş atıp, dolu tutmaya çalışması” takiyyeci İran’ı gözden ırak tutmamayı gerektirmektedir.

Türkiye’nin bölge siyaseti Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın önce Bağdat’a, daha sonra da Erbil’e yaptığı ziyaretle billurlaşmış, özellikle Irak, Türkiye, Katar ve BAE arasında Kalkınma Yolu Projesi’nde iş birliğine ilişkin dörtlü mutabakat zaptının imzalanması ile küresel çapta bir yankı bulmuştur.

Dünya siyasetinde kaynakların transferi ve ticaret yollarının önemi gün geçtikçe daha da artmakta, hatta çok stratejik bir hale gelmektedir. Üç kıtanın kesişim noktasında bulunan Türkiye bu açıdan da küresel ticaretin vaz geçilmez bir güzergâhını elinde tutmaktadır. Kalkınma Yolu Projesi, Körfez üzerinden denizden Basra’ya, oradan da karayolu ve demiryollarıyla Türkiye’ye ve Avrupa’ya uzanan, Irak’la birlikte Körfez ülkeleri ile Türkiye’yi birbirine bağlayan, bir ucu Çin’e diğer ucu İngiltere’ye kadar uzanabilen küresel anlamda da önemli bir ticaret yolu olup, 2030 yılına kadar tamamlanması plânlanmaktadır.

Harita 1: Dünya Ticaret Yolları Haritası

Kaynak: TRT Haber/AA

Haritadan da görüldüğü üzere dünya ticaret yolları arasında mukayeseli bir karşılaştırma yapıldığında en kısa ve en kestirme yolun, Çin ve Hindistan’ın taleplerine de karşılık verme kapasitesine sahip olan Kalkınma Yolu Projesi olduğu görülmektedir. Bu projenin mütemmim cüzleri arasında ise Irak’ın toprak bütünlüğün tesisi, PKK’nın bölgeden temizlenmesi, Irak içinde yuvalanan İran unsurları ile Haşdi-Şâbi gibi silahlı yapıların gemlenmesi, Irak’ı endişe ile gözetleyen İran’ın projede paydaş hale getirilmesi, Irak’ın su üzerinden tahrikine set çekilecek altyapı projelerinin hayata geçirilmesi –ki bu hususta haklı bir şöhrete sahip olan Veysel Eroğlu görevlendirilmiştir- önem arz etmektedir. Bölgeyi kaosa sürükleyen, kaosta tutmak isteyen ABD’nin Irak siyasetine ve yapabileceği hamlelere de dikkat etmek gerekmektedir. Rusya’nın Ukrayna meselesi sebebiyle dışarı sızan menfi bir tavrı olmamakla beraber İran paralelinde bir siyaset takip etme ihtimalini yabana atmamak icap eder.

Türkiye uluslararası ilişkilerinde “güvenilir ortak” kimliğini her vesile ile göstermektedir. Türkiye ile işbirliği yapan ülkeler kazançlı çıkmaktadır. Kalkınma Yolu Projesinin ihtilafları azaltıcı, kazançları arttırıcı ve bölgeyi bütünleştirici bir rol oynaması en büyük dileğimizdir.

¹ Bu konuda İttihad ve Terakki Fırkasının materyalist liderlerinden, pozitivizm akımını ülkemize taşıyan uzun yıllar Paris’te kalmış, Batı’yı çok iyi tanıyan ve August Comte’nin de tilmizi olan Ahmed Rıza’nın Batının Politik Ahlâksızlığı veya Batının Doğu Politikasının Ahlâken İflası adıyla Türkçe’ye tercüme edilen eserine bakılabilir.

Kaynak: Euronews, “BMGK’de Filistin’in BM tam üyelik oylamasına ABD’nin tek başına yaptığı veto”.

Prof. Dr. Mahmut BOZAN

Şu resim tam bir zorbalığı, küstahlığı ve iğrençliği dünyanın gözüne sokmaktadır. Birleşmiş Milletlere (BM) üye 194 ülkeden 5 tanesi (ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa) kalan 189 ülkenin iradesine meydan okumakta, istemedikleri hiçbir kararın BM’den geçmesine müsaade etmemektedir. Yukarıdaki resimde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinde (BMGK) soykırıma tabi tutulan Filistin’in BM’ye tam üyeliği oylanırken tek başına kalan ABD temsilcisinin (tükürün zâlimlerin hayâsız yüzlerine dedirtecek) vetosu kayda girmektedir. 21. Yüzyılda bu iğrençliği hangi ülke içine sindirebilir? 189 ülkeden en az 150 tanesinin BM üyeliğinden istifa etmeleri ve yeni bir Dünya Parlamentosu’nu kurmaları icap etmez mi?

Filistin’in BM’ye tam üyeliğinin yolunu açacak olan BM karar tasarısını ABD’nin veto etmesi aslında bardağı onlarca kere taşıran son damlalardan sadece bir tanesidir. Birinci Cihan Harbi ile Osmanlı Devleti’nin hâkimiyetinden çıkan Filistin’de İngiliz eliyle ve ABD desteğiyle bir Yahudi devletinin (Medinat Yisra’el) kurulması yine BM’nin 1947’de hazırladığı Filistin Paylaşım Plânı ile olmuş, Filistin topraklarının yalnızca %7’sinin sahibi olmalarına rağmen Yahudilere bölgenin %56’sını veren bu plân 14 Mayıs 1948’de uygulamaya konularak İsrail devleti kurulmuştur. Daha sonra katliamlar, tehcirler ve el koymalarla Filistin halkı kendi topraklarından kovulmuş, yerlerine tüm dünyadan göç eden Yahudiler yerleştirilmiştir. Hamas’ın son huruç harekâtı da bahane edilerek son bir darbe ile Filistin halkı tamamen yok edilmek veya topraklarından sürülmek istenilmektedir.

İşte bu yok etme harekâtına karşı varlığını sürdürmek isteyen Filistin, 2011’de de BM’ye tam üyelik başvurusu yapmış ancak yine BMGK’de ABD engeline takılmıştı. Daha sonra Türkiye’nin de desteği ile 2012 yılında Filistin’e BM’de daimi gözlemci statüsü verilebildi. Filistin’in BM Genel Kuruluna tam üyelik başvurusunun yeniden ele alınması ile ilgili 02 Nisan 2024 tarihli talebi de 15 üyeli Güvenlik Konseyi’nde yapılan oylamada ABD’nin karşı çıkması ile neticesiz kalmış oldu. ABD temsilcisi karar tasarısını erken bir eylem olarak gördüğü için veto ettiğini açıkladı. Anlaşılan Filistin’de tek bir Filistinli kalmayıncaya kadar her talep erken sayılacaktır. Nitekim şu anda İsrail de elini çabuk tutmakta, ABD, İngiltere ve Fransa’nın desteğiyle tehcir, tenkil ve soykırım çarkını işleterek 2000 yıl sonra döndüğü veya döndürüldüğü Filistin’in tamamına el koymaya çalışmaktadır.

Peki, ABD bu engelleme yetkisini nereden almakta veya bu hakkı ona kim vermektedir? Bu sorunun cevabı çok açıktır. ABD bu yetkiyi kendisine BM ve BMGK’yi kurarken bizzat kendisi vermiş, bu yapıyı kurgularken İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin’i de ortak ve razı etmiştir. İkinci Cihan Harbinin yıkıcı sonuçlarından ürken ve yeni atom bombalarının atılmasını istemeyen ülkeler de dünyada bir barış dönemi yaşanması ümidi ile bu anlaşmaya taraf olmuşlardır. Ancak bu güne kadar yaşananlar dünyada barışın bir hayal olduğunu milyonların akan kanları ve işgal edilen toprakları ile iyice öğrenmişlerdir. Batı, bildiğimiz Batı’dır. Artık bu zorba düzene bir dur demenin vakti de çoktan gelmiş ve geçmektedir^[1]. Türkiye’nin ısrarla dile getirdiği “Dünya 5’ten büyüktür, daha âdil bir dünya mümkündür” tezi pek çok ülkeyi cezbetmekle birlikte buna önayak olacak bir “babayiğit” veya “babayiğitler” aranmakta fakat bulunamamaktadır.

Vaktiyle Birleşik Krallık (İngiltere) ve Fransa öncülüğünde 10 Ocak 1920’de İsviçre’nin Cenevre kentinde kurulan Cemiyet-i Akvam nasıl 1946 tarihinde ortaya çıkan yeni güç dengeleri sebebiyle feshedilmişse, BM’de ortaya çıkan yeni güç dengeleri başta olmak üzere 5 ülkenin menfaatlerine hizmetle sınırlı kalması sebebiyle feshedilmeye mahkûmdur. Bu fesih er veya geç yaşanacaktır. Ancak bu feshin kapısını ondan menfaat elde edenler değil, zarar görenlerin açması öncelikli bir vecibe ve tarihi bir mükellefiyettir.

Bu açık mektup haysiyet sahibi tüm devletlere ve özellikle de İslâm ülkelerine bir davettir. Ey haysiyet sahibi ülkeler! Bu sahtekâr, ikiyüzlü, demokrasi ve insan hakları istismarcısı, sadece güce dayanan ve güçten anlayan, hak-hukuk tanımayan Batılı güçleri daha ne kadar çekeceksiniz? Bunların kurduğu BM başta olmak üzere diğer uluslararası organizasyonlara daha ne zamana kadar üyeliğinizi devam ettireceksiniz? Sizi kesmek için hazır tutulan bu kılıç ve hançerlerin bilenmesine daha ne kadar seyirci kalacak veya destek vereceksiniz?

Bu sistemden beslenen ABD, İngiltere ve Fransa ile onların arkasında sıralanan Avrupa devletlerini ve sömürgelerini bu davetten hariç tutuyorum. Onlar gerçek kimlikleri ve tüm çirkinlikleri ile saflarını belli etmektedirler. Ya siz, onlara karşı olduğunu beyan eden Rusya ve Çin? Sizin yeriniz neresidir? Bu zorba oligarşik yapının ortaklığına hiç sesiniz çıkmamaktadır. Belli ki siz de onlarla hulus birliği içinde olmakla birlikte sahte bir muhalif tavır ile durumu idare etmeye çalışıyorsunuz. Bu tavrınıza rağmen size olan davetimiz de tüm ülkelerin demokratik olarak temsil edileceği, ayrıcalıkların olmayacağı bir Dünya Parlamentosuna evet demenizdir.

Son olarak bir davet de tüm dünya ülkelerinde yaşayan ve insan hak ve hukukuna riayeti samimi olarak arzulayan ölmemiş akıllara, sönmemiş vicdanlara ve onların temsilcileri olan akademisyenlere, sivil toplum kuruluşlarına ve dini şahsiyetlerine yapmak istiyorum. Geliniz el birliği ile dünya sulhu için çalışalım. Aksi takdirde dünyanın hiçbir yeri, hiçbiriniz için özellikle de bugünün zorba sömürücüleri için emniyetli bir yer olarak kalmayacaktır.

---

^[1] Sadece BM değil, BM’ye bağlı IMF ve Dünya Bankası gibi diğer uluslararası kuruluşlar da ABD ve geneli itibariyle Hristiyan Batı’nın menfaatlerini korumak üzere kurulmuş yapılardır. Bu kuruluşların kimler tarafından yönetildiği ve aldıkları kararlar incelenirse kimlere çalıştığı gayet açık bir şekilde anlaşılır. Konuyla ilgili detaylı bilgi için bakınız “Bozan, M. (2023). Birleşmiş Milletlerde Demokratikleşme Sorunu, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 76, 254-271”, https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe/issue/76930/1255386

Prof. Dr. Mahmut Bozan

AK Parti’nin son iki mahalli idareler seçiminde aldığı sonuçlar arasındaki ciddi fark yükselme döneminin sona erdiğini, duraklama ve gerileme döneminin başladığını göstermektedir. 31 Mart 2019 Mahalli İdareler seçimlerinde AK Parti %44.33 oy oranı ile 15 büyükşehir, 24 şehir ve 535 ilçe belediyesi kazanırken, CHP ise %30.11 oy oranı ile 11 büyükşehir, 10 şehir ve 187 ilçe belediyesi kazanmıştı. 31 Mart 2024 Mahalli İdareler seçimlerinde ilk defa CHP, bilinen oy oranını geçerek %37.75 ile birinci parti olmuş, AK Parti %35.48 oy oranı ile ikinci sıraya düşmüştür. Diğer partilerden Yeniden Refah Partisi (YRP) %6.19 oy oranı ile üçüncü sıraya çıkmıştır. Bu durum AK Partiye ileride en güçlü rakibin -eğer kucaklayıcı bir siyaset izlerse- muhafazakâr seçmen tabanında YRP olacağını göstermektedir. Bu seçimde CHP ile stratejik ortaklık kuran DEM Parti %5.7 oy oranı ile hem kendi kazançlarını korumuş hem de CHP’ye can suyu olmuştur. Milliyetçi oyların toplandığı partilerden MHP, Cumhur İttifakındaki desteğe rağmen %4.98’de kalmış; İyi Parti ise %3.77 oy oranı ile siyaset sahnesinden silinme işaretleri göndermeye başlamıştır.

Mahalli idareler seçimlerindeki gerilemeyi teyit eden diğer bir husus ise 2018 ve 2023 Milletvekili seçimleridir. Her iki dönemdeki cumhurbaşkanlığı seçimleri hariç tutulursa AK Parti’nin inişe geçtiği açıkça görülmektedir. Recep Tayyip Erdoğan 2018’de ilk turda rahat bir şekilde seçimi kazanmışken, 2023’te ancak ikinci tur oylamada seçimi kazanabilmiştir. Ayrıca AK Partinin 2018 ve 2023 milletvekili seçimlerinden oy kaybına uğrayarak çıktığını da unutmamak gerekir. Aslına bakılırsa AK Parti ilk defa TBMM çoğunluğunu 2015 Haziran seçimlerinde kaybetmişti. Parlamenter sistemin câri olduğu o dönemde koalisyon hükümetinin kurulamaması üzerine -ki o dönem Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan’ın uyguladığı oyalama siyasetini CHP aşamamamıştı- 2015 Kasım’ında seçimler yenilenmiş ve AK Parti TBMM çoğunluğunu tekrar ele geçirmişti. Ancak 2018 seçimlerinde AK Parti %42.56 oy oranı ve 295 milletvekili ile Meclis ekseriyetini kaybetmesine rağmen Başkanlık sistemine geçildiği için iktidarda kalmayı başarabilmiş, MHP ile yaptığı Cumhur İttifakı sebebiyle de % 53.66 oy oranı ve 344 milletvekili ile Meclis çoğunluğunu birlikte sağlayabilmişlerdi. Aynı durum 2023 Milletvekili Genel Seçimlerinde de yaşanmış, AK Parti %35.61 oy oranı ve 268 milletvekili ile ikinci defa Meclis üstünlüğünü kaybetmesine rağmen Cumhur İttifakı sayesinde TBMM’de 323 sandalye ile ekseriyeti koruyabilmiştir. CHP ise kurmuş olduğu Millet İttifakına rağmen %25.33 oy oranı ve 169 milletvekili ile gerilere düşmüştür.

Bugüne geldiğimizde devam etmekte olan iktisadi bunalım, özellikle emekli maaşlarındaki düşük seviye, hayat pahalılığı başta olmak üzere hükümetin uyguladığı politikalara duyulan öfke “AK Partiye çok ciddi bir ders verme” şeklinde tezahür etmeye başlamış ve 31 Mart 2024 Mahalli İdareler seçiminde yeni bir tablo ortaya çıkmıştır. CHP’yi -onların tabiriyle- görünmez %20’lik cam tavanın dışına taşıyan %37.75’lik oy oranı elbette belediyelerde ortaya koydukları “üstün performansları” sebebiyle değildir. AK Partiyi gerileten de sadece kızgınlığı sebebiyle sandığa gitmeyen veya rakip partilere oy veren seçmen değildir. Her ne sebeple olursa olsun CHP bu seçimden birinci parti olarak çıkmayı başarmıştır. Tablo 1’de görüldüğü üzere AK Parti toplamda 505 belediye başkanlığını kazanmış olsa bile büyükşehirlerde ve hatta illerde kaybetmiştir.

Tablo-1: 2024 Mahalli İdare Seçimi Sonuçları

Kaynak: Anadolu Ajansı

CHP’nin kazandığı 14 büyükşehir nüfus, coğrafya ve iktisadi güç olarak oldukça ehemmiyetlidir. Henüz Yüksek Seçim Kurulu resmi sonuçları ilan etmemekle birlikte, seçim sonuçları geneli itibariyle bu şekildedir.

Sonuçları analiz etmek gerekirse, analizin bir tarafını seçmenler, diğer tarafını da siyasi partiler oluşturmaktadır. Seçmen tarafına bakıldığında halkın seçimlere iştirak seviyesi kendilerini “ileri demokrasi” olarak reklam eden ülkeleri kıskandıracak bir seviyededir. Yani Türk Milleti seçim sandığına rağbet etmekte, önüne ne zaman sandık gelse iradesini kuvvetli bir şekilde ortaya koymaktadır. Tablo 2 incelendiğinde 1960 askeri darbesinin getirdiği bir usanç dışında halkın seçimlere iştirak oranının %80’in üzerinde olduğu âşikârdır. O halde halk üzerine düşen vazifeyi yerine getirmekte ve iradesini yüksek bir seviyede ortaya koymaktadır.

Tablo 2: Milletvekili Genel Seçimlerine Halkın Katılma Oranları % (1950-2023)

Kaynak: Yüksek Seçim Kurulu

Analizin ikinci tarafında olan siyasi partilere gelince, çok partili hayata geçtikten sonra yapılan askeri darbelere, vesayeti garanti altına alan darbe anayasalarına, seçim ve siyasi partiler kanunun menfiliklerine rağmen Türkiye’de demokrasi ağır-aksak da olsa işlemektedir. Tarihi arka plâna kısaca bakılacak olursa, mevcut ana akım partilerin teşekkülü Meşrutiyete kadar uzanır. Meşrutiyetle başlayan çok partili hayat bu iki siyasi akımı partiye dönüştürmüştür. Bunlardan birisi merkeziyetçi akımı temsil eden İttihat ve Terakki Fırkası, diğeri ise zaman zaman isim değişikliklerine rağmen adem-i merkeziyetçi akımı temsil eden Ahrâr Fırkasıdır. Bu iki fırka Cumhuriyetle birlikte Halk Fırkası ile Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasına dönüşmüştür. Hem merkeziyetçi hem de darbeci geleneğin partisi olan Halk Fırkası Cumhuriyet Halk Partisi olarak yoluna devam ederken, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası darbeler sebebiyle 1950’de Demokrat Parti, 1960 darbesinden sonra Adalet Partisi, 1980 darbesinden sonra çatallanarak Anavatan ve Doğruyol Partisi, komünizmin yıkılmasından sonra ortaya çıkan yeni duruma uygun olarak da özellikle 1997 post modern darbesini müteakip AK Parti olarak milletin karşısına çıkmıştır.

Son 20 yıldır tek başına iktidarda olan AK Parti, 2018’de uygulanan başkanlık sistemi ile koalisyon dönemlerini ortadan kaldırmış, Devlet Başkanı ve Meclis halk tarafından ayrı ayrı seçilmeye başlanmıştır. İşte bu dönemeçte icranın başı olan cumhurbaşkanı 5’er yıllık süreler için %50+1 oyla seçilmekte olup, en güçlü rakibi olan CHP ve kurduğu ittifaklara galip gelmektedir. Keza Meclis seçimlerinde de son iki dönemde yaşanan gerilemelere rağmen kurduğu Cumhur İttifakı sayesinde TBMM’de şimdilik ekseriyeti muhafaza etmektedir.

2024 Mahalli İdareler Seçiminde ortaya çıkan tablo ise açık bir şekilde AK Parti’nin mahalli idarelerde üstünlüğü kaybettiğini ortaya koymaktadır. Diğer bir deyişle yeni dönemde merkezi siyaset AK Parti ve Cumhur İttifakı tarafından, mahalli siyaset ise ağırlıklı olarak CHP ve yeni ortakları tarafından yürütülecektir. AK Parti, Türk Milliyetçileri ile bir ittifak içerisinde iken, CHP ise ayrılıkçı Kürt milliyetçileri ve ırkçıları ile hulus birliği yapmaktadır. İttifakların küçük ortakları büyük ortaklarını kısmen de olsa mayalamaktadır. Bu oyunda YRP’nin üçüncü sıraya çıkması oldukça manidardır. Eğer YRP, AK Partinin ilk dönemlerinde ortaya koyduğu siyaseti uygulayabilirse ciddi bir alternatif oluşturabilir.

Her ne kadar bu seçimde yaşanan seçim galibiyeti CHP’nin başarısından ziyade AK Parti’nin başarısızlığına, iktisadi krizin yakıcılığına ve siyasetindeki hatalarına bağlansa da netice itibariyle AK Parti seçimi kaybetmiş ve halk nezdinde çok ciddi bir itibar kaybı yaşamıştır. Daha da kötüsü başlangıçta çevreyi temsil ederek iktidara gelmişken, şimdi yerine geldiği eski merkezin rolünü üstlenmekte ve kendisini devirmeye çalışan yeni çevrelerin teşekkülüne de meydan açmaktadır. Bunu düzeltmek ve halk nezdinde yeniden itibar kazanmak için önünde uzun bir süre vardır. Keza CHP’nin de sebepleri her ne olursa olsun kazandığı bu başarıyı sürekli hale getirmek için halkın değerleriyle lafzen değil fiilen barışması gerekir ki iktidara ciddi bir alternatif oluşturabilsin. Bunun için de CHP’ye açılmış 4 yıllık bir kredi vardır. Bu zaman zarfında hükümetin ülke siyasetindeki başarısı ile CHP’nin mahalli idarelerdeki başarı derecesi 2028 ve 2029’da yapılacak seçimlerde yeniden değerlendirilecek, siyasi tablo yeniden şekillenecektir.

Dileğimiz hem ülke siyasetinin hem de mahalli siyasetin bir birini tamamlayacak şekilde başarı ve iyilikte yarış şeklinde sürmesi ve ülkemizi “sürüklenen devlet” değil, kendi kendine yeten, İslâm ve Türk dünyasına da yardım ve liderlik eden bir devlet pozisyonuna taşımasıdır.

Kaynak: TRT Haber

Prof. Dr. Mahmut Bozan

2023 yılında başta Türkiye ve Çin olmak üzere dünyanın öne çıkan birçok devletinde çok kritik başkanlık seçimleri yapıldı ve 2024 yılında da yapılmaya devam etmektedir. 2024 yılının ilk seçimi Rusya’da gerçekleştirildi. İkincisi ise bu yılın sonunda ABD’de yapılacaktır. Bunlar arasında bizi yakından ilgilendiren husus, Rusya’daki başkanlık seçimlerini yeniden Vladimir Putin’in kazanmasıdır. Seçimlere iştirak oranı %74,2 olurken Putin kullanılan oyların yaklaşık %88’ini almıştır. Seçimlerin âdil, şeffaf ve demokratik teamüllere uygun olarak yapıldığını söylemek elbette mümkün değildir. Zira başkanlık için en iddialı muhalif aday Aleksey Navalni 2020 yılında zehirlenmiş, Almanya’daki tedavisinin ardından geçen Şubat ayında da tutulduğu hapishanede şaibeli bir şekilde ölmüştür. Putin’in karşısına çıkan diğer adaylar ise dolgu maddesi niteliğindedir. Vaktiyle yine böyle muhalif adaylardan Boris Nemtsov, Moskova’da Kırım Köprüsü üzerinde 2015 Şubatında gün ortasında alenen öldürülmüştü. Muhalif ses ve nefeslerin kısıla kısıla gidildiği Rusya’da Putin “ölüm kendisini alıncaya kadar” ebedi şeflik koltuğuna oturmuş durumdadır.

Eski bir istihbarat subayı olan Putin, 1999 yılında başbakan olarak çıktığı yolda Rusya’nın en zor döneminde “müesses nizamın” itmesiyle istifa ettirilen Boris Yeltsin’in yerine Rusya Federasyonu’nun başına geçirildi. İlk işi tabii ki Çeçenistan’ı yerle bir etmekti. Bu gözdağı ile bağımsızlık için sıraya giren Dağıstan, Tataristan, Başkurdistan ve Yâkutistan gibi özerk cumhuriyetler susturulmuş oldu. ABD’de yaşanan ikiz kule saldırıları ile dönemin ABD başkanı Bush, “haçlı seferlerinin başladığını” ilan etmiş ve dünyanın pek çok yerinde Müslümanlara yapılan zulüm ve katliamlar mâlûm çevrelerce adeta meşru olarak görülmeye başlanmıştı. Bu esnada iktisadi krizdeki Rusya’ya petrol fiyatlarında yapılan operasyonlarla bir can simidi atılmış ve ABD, 2. Dünya Harbinden sonra yine Rusya’nın imdadına yetişmişti. Haçlılar için bir tercih mecburiyeti ortaya çıkınca tabii ki Türkleri değil, Rusları tercih edeceklerdi. Ancak Putin’i iyi tanıyamamışlardı. Nitekim Gürcistan’ın işgali ile Putin’in SSCB’den vazgeçmediği anlaşıldı. Kırım’ın ilhakı ve Ukrayna’dan toprak koparma harekâtları ile Putin yoluna devam etmektedir. Ayrıca anayasa değişiklikleri ile siyasi ömrünü 2036 yılına kadar uzatma garantisi alan Putin eğer yaşarsa Rusya’yı en uzun süre yöneten “ebedi şef” unvanını almış olacaktır.

Böyle ikinci bir ebedi şef hikâyesi de Çin’de yaşanmaktadır. Daha önce 2013 ve 2018’de Çin Komünist Partisi tarafından iki kere devlet başkanı seçilen Şi Cinping 2023 yılı Martında yeniden seçilmiştir. Şi Cinping’in Rusya’da olduğu gibi tuluat tiyatrolarına ihtiyacı yoktur. Zira Çin Anayasası’nda 2018’de yapılan değişiklikle devlet başkanının görev süresini iki dönemle sınırlayan kural kaldırılmış, böylece Şi’ye de “ebedi şef” tacı giydirilmişti. Batı’nın “demokrasi” teraneleri de ne Çin Komünist Partisini ne de bu ketum diktatörü zerre kadar alakadar etmemektedir. Yeni yüzyılın yükselen devinin küresel rekabet açısından bir gözü Hindistan’da diğer gözü de ABD’dedir. Avrupa ise Çin için sadece bir pazar, evet “hamamda şarkı söyleyen” yaşlı zenginlerin oturduğu bir pazardır. Dün kendisini sömürgeleştirmeye çalışan Avrupa, bugün bir kuşak-bir yol projesinin ucundaki pazar olarak Çin’i ilgilendirmektedir.

Çevremizde gölgede duran üçüncü ebedi şef ise İran’da hükümfermadır. Ancak orada ebedi şef unvanına ihtiyaç yoktur. Zira Ayetullah Ruhullah Humeyni tarafından tesis edilen Velayet-i fakih inancı, devlet başkanına “kaydı hayat” şartıyla 12. İmam olan Mehdi’nin vekâletini temin etmektedir. Velayet-i Fakih’ in intihabı ise Meclis-i Hobregan (Molalar Meclisi) tarafından sağlanmaktadır. Nitekim Humeyni’nin vefatından sonra Meclis-i Hobregan 4 Haziran 1989’da Ayetullah Ali Hüseyni Hamaney’i gaybubette olan Mehdi’ye vekâleten seçmişti. Böylece ebedi şeflikte İran kıdem bakımından Rusya ve Çin’i geride bırakmaktadır. Ayrıca Çin ve Rusya’dan farklı olarak Velayet-i Fakih unvanı taşıyan Hamaney’in dini kimliği onu –denenmemiş olsa bile- geniş bir toplumsal tabana oturtmakta ve diğerlerine göre kısmi bir meşruiyet de sağlamaktadır.

İşte bu ebedi şefler ve Mehdi vekili “merci-i taklid” liderlerle çevrili Asya coğrafyasında varlığını tahkim için Türk Devletleri Teşkilatı’nı kuran Türkiye, haksız ve insafsız bir suçlama ile karşı karşıyadır. 2023 Mayısında devlet başkanı olarak seçilen Recep Tayyip Erdoğan küresel siyasetin mevcut –ve inşallah geçici- organizatörleri tarafından diktatörlükle suçlanmaktadır. Oysa kendilerinin de alenen destekledikleri “6’lı Masa” koalisyonunun adayı Kemal Kılıçdaroğlu -Batı’nın hayal bile edemediği oranda iştirakin olduğu- başkanlık seçiminin ikinci turunda mağlup olmuştur. Seçim âdil, şeffaf, hukuki denetim altında ve uluslararası müşahitlerin mütecessis bakışları altında gerçekleşmiştir. Adayların yarışında herhangi bir kısıtlamanın olmadığı rekabet ortamında Kemal Kılıçdaroğlu’nun “açık ara farkla kazanacağını” güya kamuoyu yoklamalarına dayandıran araştırma şirketlerine ve sosyal medya boğmacalarına rağmen Tayyip Erdoğan kazanmıştır. Milli iradenin bu zaferini propagandalarla kirletmek ancak “kibirli batı” mantığı ile kabili telif olabilir. Kendi başkanlık seçimlerindeki demokrasi çıtası ise yerlerde sürünmektedir.

2024 yılının diğer önemli başkanlık seçimi ise ABD’de yapılmaktadır. Başkanların doğrudan seçilemediği ABD’de Seçiciler kurulunun belirlenme yarışı yıl boyu sürmekte, Seçiciler kurulunun 538 üyesinden 270’inin oyunun alan aday başkan seçilmiş sayılmaktadır. Kasım 2024 Salı günü gerçekleştirilmesi planlanan 60. başkanlık seçimlerinde muhtemel iki adaydan -bir Türk akademisyenin ifadesi ile “biri deli, biri bunak”- birisi ABD’nin yeni başkanı olacaktır. Sadece sermaye ve paranın konuştuğu ABD seçimlerinin diğer bir zaafı da yasalarda görünmeyen WASP kuralıdır. Yani ABD’ye başkan olacak birinin “beyaz, Anglosakson ve Protestan olması” şartı bir başkanın öldürülmesi (Kennedy) ve yakın dönemde bir başkanın da ölümle tehdit edilmesini (Obama) netice vermiştir. Kendi kurtlu demokrasilerine toz kondurmayan bu ülkeler her nedense dünyaya demokrasi karneleri çıkarmaktan da geri kalmamaktadırlar.

Sonuç olarak bir tarafta nereye gideceği belli olmayan Ukrayna-Rusya harbi, diğer yanda İsrail’in Filistin halkına uyguladığı eşi benzeri görülmemiş soykırım, dünyayı yakın gelecekte nelerin beklediği hususunda haklı bir endişeye sevk etmektedir. Başkanlık sistemi ile kendisini sağlama alan Türkiye bu çalkantılı küresel siyaset ortamında -kim ne derse desin-emin adımlarla geleceğe yürümektedir. 31 Mart 2024 tarihinde yapılacak olan mahalli idare seçimlerinin bu yürüyüşü desteklemesi ve Türkiye’nin siyasi istikrarına katkı sağlaması en büyük dileğimizdir.