“İhtilâf u tefrika endişesi, kûşe-i kabrimde hatta bîkarar eyler beni.
İttihadken savlet-i a’dâyı def’e çaremiz, ittihad etmezse millet, dağ-dar eyler beni.”
Yavuz Sultan Selim
Prof. Dr. Mahmut Bozan
BAKAD Başkanı
Devlet-i Âliye-i Osmaniye’nin zirve döneminin üç büyük padişahından birisi olan Yavuz Sultan Selim, oldukça kısa sayılabilecek (8 yıl) bir padişahlık döneminde İslâm dünyasını birleştiren nadir hakanlardan birisidir. Selahaddin Eyyubi’nin Mısır’daki Şii Fatımi devletine son vererek o dönemde bir iç ihtilafı çözmesi gibi Yavuz Sultan Selim de Şah İsmail’i bertaraf ederek Osmanlı Devleti’nin ayaklarına dolanan bir gaileyi aşmış, Mısır’la birlikte tüm Arabistan’ı da aynı sancak altında toplayarak İslâm birliğini gerçekleştirmişti. Hilâfet, Osmanlı padişahlarının uhdesinde tüm Müslümanlar için emniyetli bir sığınağa dönüşmüştü. Devlet-i Âliye-i Osmaniye’nin vefatı ile o sığınak yıkıldı ve bir asırdır Müslümanlar dünya üzerinde müstevlilerin katl, sömürü, soygun ve tuzakları altında iç çekişmeler, birbiri ile mücadeleler ile Yavuz Selim Han’ın endişelerinin ne kadar yerinde olduğunu gösterdi.
İslâm ülkeleri, kendi aralarında ihtilafları bertaraf ederek birlikler kurmak yerine, ecnebilerin kurdukları birliklerin pasif üyeleri olarak kaldılar, üstelik onların siyasetlerinin finansmanı için üyelik aidatı ödediler. Başta Birleşmiş Milletler olmak üzere neredeyse tüm uluslararası teşkilatların bir tanesinin bile tepe yöneticisi olamadılar, siyasetlerinin belirlenmesinde söz sahibi olamadılar, uysal üyeler olarak bütçelerine cömertçe katkı sağladılar. Ecnebilerin çıkardığı veya körüklediği ihtilafların halli için yine ecnebilerin kurdukları masalardan medet umdular.
21 Ağustos 1969 tarihinde Mescid-i Aksa’nın yakılması ile gözlerini yarı aralayan İslâm ülkeleri ilk defa birlik kurma ihtiyacı hissettiler ve İslâm İşbirliği Teşkilatı böylece doğdu. Birleşmiş Milletlerden sonra en fazla üyesi olan (57 ülke) İslâm İşbirliği Teşkilatı maalesef kendinden bekleneni bir türlü veremedi. Zira halkı Müslüman olan bu üye ülkelerin bir kısmının yöneticileri ABD ve bazı Avrupa ülkelerinin vesayeti altında bulunmaktadır. Dünya enerji kaynaklarının yaklaşık üçte ikisini elinde tutan İslâm dünyası sadece petrol ve gaz üzerinden geliştireceği bir strateji ile küresel bir siyasi güç olma imkânına sahipken bu kartı bile doğru-dürüst kullanamamaktadır. Bu petrol ve gaz zengini ülkeler sadece İslam’ın farz bir emri olan zekâtlarını fakir İslâm ülkelerine verseler İslam dünyasında fukaralık kalmayacakken bugün dünyanın en sefil, aç, fakir insanları yine bu tarafta yaşamaktadır. Ne siyasi ne de iktisadi bir rol oynamaktan uzak olan İslâm İşbirliği Teşkilatı ne yazık ki “kalıbının adamı” olmaktan hayli uzaktadır.
Keza 15 Haziran 1997 tarihinde Başbakanı Necmettin Erbakan tarafından İstanbul’da temelleri atılan D-8 Ekonomik İşbirliği Teşkilâtı da neredeyse unutulmuş durumdadır. Türkiye, Bangladeş, Endonezya, İran, Malezya, Mısır, Nijerya ve Pakistan’ın üye olduğu D-8 İslâm İşbirliği Teşkilatı için bir lokomotif olabilecekken, “şeytan taşlamaktan bir türlü tavafa fırsat bulamamaktadır.”
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin 1991’de dağılması ile yeni bir umut ışığı doğmuştur. Yine Türkiye’nin liderliğinde Türk Devletleri Teşkilatı’nın temeli 1992 yılında Ankara’da ilki düzenlenen “Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi” ile atılmıştır. Dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal SSCB’nin dağılması ile ortaya çıkan Türk devletleri ile yakın münasebetler kurmuş ancak ilişkiler istenilen hızda gelişmemiştir. Nihayet SSCB’den bağımsızlıklarının 30. Yılında Türk Devletleri Teşkilatı sahayı vücuda gelebilmiştir.
Türk Devletleri Teşkilatı üyesi Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan cumhurbaşkanları 9. Zirvesi 12 Kasım 2022 tarihinde Semerkant’ta toplanarak önemli kararlar almıştır. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Rus-Ukrayna savaşında ortaya koyduğu arabuluculuk, özellikle dünya gıda krizini önlemede önemli bir yer tutan, Ukrayna ve Rusya’nın tahıl ürünlerini Karadeniz üzerinden dünya pazarlarına ulaştırabilmesi için imzalanan ‘Tahıl Koridoru Anlaşması’nın 4 ay daha uzatılmasını sağlamada ortaya koyduğu liderlik takdir edilmiştir.
Toplantıya gözlemci üye sıfatıyla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (Neden adı Kıbrıs Türk Cunmhuriyeti olmaz ki?) Macaristan ve Türkmenistan da iştirak etmiştir. Özellikle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin bir uluslararası kuruluşa gözlemci üye olması “dünya bizden sorulur” havasındaki bazı ülkelerin hoşuna gitmemiştir. Macaristan’ın durumu ise sükûtla geçiştirilmektedir. Türkmenistan’ın üyeliği ile 4,5 milyon km2 lik bir coğrafyada 180 milyonluk bir nüfus ve Satınalma Gücü Paritesi ile 4,5 trilyon dolarlık bir iktisadi güce tekabül eden Türk Devletleri Teşkilâtı haklı olarak “Biz birlikte daha güçlüyüz” demektedir.
İnşallah Türk Devletleri Teşkilâtı önceki örneklerden farklı bir çizgide ilerler ve diğer işbirliği teşkilatlarına da hüsnü misal olur.
